Yeşil Çay (Camellia sinensis L.)
Genel TanımCamellia sinensis (L.) Kuntze, Theaceae familyasına ait bir bitki olup, çalı formundadır ve yaprağını dökmeyen, her zaman yeşil bir bitki olarak bilinir. İlk kez 1753 yılında Linnaeus tarafından Thea sinensis olarak adlandırılmış, 1887 yılında O. Kuntze tarafından günümüzdeki adı verilmiştir.
Taksonomi ve YayılışC. sinensis üç alt takson içerir:
- C. sinensis var. sinensis: Soğuğa dayanıklı ve Çin, Japonya, İran, Hindistan'ın yüksek bölgelerinde yetişir.
- C. sinensis var. assamica: Tropik bölgelerde yetişir.
- C. sinensis var. diğer: Çin’in güneybatı bölgesinde yaygındır.Bitki, Çin başta olmak üzere Hindistan, Sri Lanka, Japonya, Türkiye gibi birçok ülkede yetiştirilmektedir.
Biyolojik ve Morfolojik ÖzelliklerÇiçekler genellikle hermafrodit olup, 5-7 sepal ve 7-8 petal içerir. Meyveleri 3 gözlü olup her bir gözde 1-2 tohum bulunur. Bitkinin yaprakları basit, stipulasız ve sarmal dizilişlidir.
Çay Türleri ve ÜretimiDünya’da üretilen çay çeşitleri:
- Siyah Çay: Fermente edilmiş çay.
- Yeşil Çay: Fermente edilmemiş çay.
- Oolong Çay: Yarı fermente edilmiş çay.
- Beyaz Çay: Hafif fermente edilmiş çay.
Yeşil çay, genç yaprakların işlenmesiyle elde edilir. Japon usulü üretimde buhar işlemi, Çin usulü üretimde ise kuru sıcak hava ile şoklama yöntemi kullanılır.
Kimyasal İçeriğiC. sinensis’in genç yaprakları ve tomurcukları kaliteli çay üretiminde tercih edilir.
- Pürin Alkaloidleri: Kafein (%2,9-4,2), teobromin, teofilin.
- Flavonoitler: Kersetin, kemferol, mirsetin.
- Uçucu Yağlar: Linalol.
- Diğer Bileşikler: Kateşinler, klorojenik asit, polifenoller.
Tıbbi Kullanımlar
- Geleneksel Çin Tıbbı: Kalp sağlığı, baş ağrıları, depresyon, detoksifikasyon ve enerji üretimi amaçlı kullanılır.
- Hindistan Tıbbı: Diyare, migren, kardiyak ağrılar, yorgunluk ve ateş tedavisinde kullanılır.
- Halk Arasındaki Kullanımı: Yeşil çay mide rahatsızlıkları, idrar arttırıcı, diş sağlığı, kolesterol düşürme ve gastrointestinal hastalıklarda kullanılır.
Modern Tıp ve FDA OnayıYeşil çay, FDA’dan onay almış Polifenon E (Veregen) içeriğiyle antiviral, immünostimülan ve antioksidan özellikler sunar. Özellikle anogenital siğillerin tedavisinde etkinliği kanıtlanmıştır.
Sonuç ve ÖnemiCamellia sinensis, hem geleneksel hem de modern tıpta önemli bir yer tutar. Polifenol içeriğiyle antioksidan etkiler sağlar ve halk sağlığında geniş kullanım alanına sahiptir.
